غلط ننویسیم
بذار را بزار ننویسید!
کارکادو: وقتی خواستید بنویسید «بزار» یا«نزار»، دست نگه دارید! این شکل نوشتنِ فعلِ «گذاشتن» اشتباه است؛ درستش همان «بذار» و«نذار» است؛ شکل گفتاری «بگذار» و«نگذار».
به گزارش کارکادو به نقل از ایسنا، در فضای مجازی، گاه زیرنویس فیلم ها و یا گپ های دوستانه، نگارش های نادرستی از ترکیب ها و مشتقات «گذاشتن» مانند بزار، می زارم، بزارید و نزار را دیده ایم و گاه آن قدر تکرار شده اند که به آسانی از کنارشان می گذریم و یا آن قدر تذکر داده ایم که در نهایت قیدش را زده ایم.
«بذار» شکل گفتاری «بگذار» است به مدلول گذاشتن و قراردادن یا اجازه دادن.
اگر این کلمه را بصورت اشتباه به شکل بزار بنویسیم معنای آن هم عوض می شود؛ در لغت نامه دهخدا آمده است: معنی بزار. [ ب ِ ] (ق مرکب ) (از: ب + زار)در حالت زاری. نالان. خروشان. زاری کنان:
گرفتش کمربند و افکند خوار
خروشی برآمد ز ترکان بزار.
فردوسی.
یا واژه «نَزار» به مفهوم نحیف، لاغر و ضعیف است، در صورتیکه در حالت فعل نهی منظور «نگذاشتن» بوده که اساسا نوشتنش به این شکل اشتباه است.
ابوالحسن نجفی در کتاب «غلط ننویسیم» درباره ی «گذاشتن» و «گزاردن» می نویسد: عده ای گمان می کنند که اگر گذاشتن دلالت بر عملی عینی و ملموس نکند یا، به بیان دیگر، اگر مفعول آن جسم نباشد، باید با حرف «ز» نوشته شود. بطورمثال قانون یا بدعت یا بنیان چون جسم عینی و ملموسی نیست در ترکیب با این فعل لابد می شود قانونگزار یا بدعتگزار یا بنیانگزار. این تصور نادرست در وهله نخست ناشی از خلط معنای حقیقی و معنای مجازی گذاشتن و در وهله بعد ناشی از خلط معنای این فعل با معنای فعل گزاردن است.
گذاشتن، در معنای حقیقی کلمه، «قرار دادن بطور عینی و مشهود» است، بطورمثال «لیوان را روی میز می گذارم» یا «کتاب را در قفسه گذاشت». اما گذاشتن مجازاً به مفهوم «قرارداد کردن، وضع کردن، تأسیس کردن» است و چون مقصود از قانونگذار کسی است که قانون را وضع و بنا می کند (و نه فرضاً کسی که قانون را اجرا می کند) باید به همین صورت، یعنی با حرف «ذ» نوشته شود. همین طور است قانونگذاری به مفهوم «وضع قوانین»، چنانکه می گویند: «مجلس قانونگذاری». بدین سبب نوشتن این دو کلمه بصورت قانونگزار و قانونگزاری غلط است. و نیز بدعتگذار کسی است که بدعت را وضع و تأسیس می کند (و نه فرضاً کسی که بدعت را اجرا می کند) و بدین سبب با حرف «ذ» نوشته می شود. ایضاً بنیانگذار، به مفهوم «موسس»، کسی که بنای کاری یا موسسه ای را می گذارد و نوشتن آن با حرف «ز» غلط است.
اما گزاردن: نخست باید دانست که گزاشتن با «ز» و گذاردن با «ذ» غلط است و صحیح گذاشتن و گزاردن است. خلط این دو فعلِ اخیر از آنجا ناشی شده است که صیغه امری هر دو از نظر آوایی یکسان است، یعنی امرِ گذاشتن می شود گُذار و امر گزاردن می شود گُزار. ولی معنای آنها البته یکسان نیست. گزاردن معنای گوناگون دارد که همه آنها را می توان در دو مدلول به شرح زیر خلاصه کرد:
۱. یکی به مفهوم «به جا آوردن» یا «ادا کردن» یا، بر طبق استعمال معاصران، «اجرا کردن» و «انجام دادن». بطورمثال نمازگزاردن یعنی «ادا کردن نماز» بدین سبب باید نوشت نمازگزار و نه نمازگذار؛ یا وام گزاردن یعنی «ادا کردن وام»، بدین سبب وامگزار صحیح است و نه وامگذار. و نیز حج گزار صحیح است، یعنی «انجام دهنده مناسک حج»، و نه حج گذار.
همین طور باید نوشت: خراجگزار، سپاسگزار، شکرگزار، خدمتگزار، حق گزار، پاسخ گزار، مدح گزار، سنت گزار (به معنای «به جا آوردنده سنت» و مقصود از آن «به جا آوردن نماز نافله» است) و جز این ها. از همین مدلول است که ترکیب کارگزار، یعنی «انجام دهنده و اجراکننده کار» تولید شده است (کارگذار/ کارگزار). ترکیب پیغام گزار را می توان به دو گونه تفسیر کرد: «کسی که پیغام را ادا می کند» یا «کسی که پیغام را بازگو می کند» (در صورت اخیر، معنای دوم گزاردن منظور است)؛
۲. معنای دوم گزاردن «برگرداندن از زبانی به زبان دیگر یا از بیانی به بیان دیگر و یا، از نظامی به نظام دیگر» است. بدین سبب مترادف است با «ترجمه کردن» (گزارنده و گزارش به مفهوم «مترجم» و «ترجمه» بوده است) یا «تعبیر کردن» و «شرح دادن» (خوابگزاری یعنی «تعبیر خواب» و «خوابگزار یعنی «معبّر»). اصطلاحات گزارشگر و خبرگزار و خبرگزاری که امروزه در معنای خاصی به کار می روند یا از همین معنای اخیر گرفته شده اند یا مانند پیغام گزار از معنای گزاردن است.
منبع: كاركادو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب