آتش سوزی روال طبیعی محوطه های تاریخی می شود؟ ،
آتش نشانه های باستانی را دود می كند
به گزارش كاركادو «حرارت آتش در محوطه ی تاریخی با معماری سنگی مانند تخت جمشید، سنگ ها را فرسوده می كند و به مرور پودر می شود، از جانب دیگر با هر بارانِ پس از آتش سوزی ها، خاكستر و زغال آتش به سطوح پایین تر محوطه كشیده می شود و روی نهشته های باستانی را می گیرد و در نهایت امكان هر نوع تاریخ نگاری از بین می رود.»
به گزارش كاركادو به نقل از ایسنا، احتمالاً وجین كردن علف های هرز و خشك شده در محوطه های تاریخی، كاری سخت تر از خاموش كردن آتشی است كه می تواند نشانه های قابل تاریخ گذاری یك محوطه ی تاریخیِ كاوش نشده را به صورت كامل از بین ببرد.
شاید هم متولیان محوطه های تاریخی امروز دیگر درخواستِ مرحوم سید باقر آیت الله زاده شیرازی - یكی از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی - را به فراموشی سپرده اند؛ كه وقتی دید كارگران محوطه ی باستانی شوش از معمولی ترین وظیفه ی خود یعنی درو كردن علف های هرز سرباز می زنند، خود با دست آغاز به كندن آنها كرد تا بالاخره كارگران هم آغاز به كار كردند. (نقل از یكی از استادان دانشگاه تهران كه همراه با دكتر شیرازی در این محوطه ی تاریخی حضور داشت).
و حالا همه چیز را به باد و گرما و آتش سپرده اند؛ آتشی كه تا امروز از هگمتانه، بافت تاریخی ده دشت در بلاد شاپور در استان كهكیلویه و بویراحمد، كرخه، شوش، قبرستان خالد نبی و اساسا محوطه های تاریخی دیگری كه به جز دود هیچ خبر دیگری از آنها بلند نشد، گذشته است تا این اتفاق طبیعی روند خویش را سپری كند.
كامیار عبدی - عتیقه شناس - اما نظری مخالف مسئولان میراثی دارد؛ نظری كه هر نوع آتش سوزی در محوطه های تاریخی را غیرعمد و به سبب گرمای هوا نمی داند مگر احتمال یك درصد از ۹۹ درصد!
او در گفتگو با ایسنا می گوید: برای آتش گرفتن یك پوشش گیاهی كه در تابستان خشك می شود، به گرمایی حداقل ۶۰ درجه و آفتاب شدید نیاز است، پس آتش گرفتن این محوطه ها در حالت طبیعی احتمالی یك درصد است و معمولاً ۹۹ درصد آن آتش سوزی های عمدی است كه انسان عمداً یا سهواً سبب می شود.
وی آتش سوزی هایی كه گاهی در كالیفرنیا رخ می دهد را نمونه ای از این اتفاقات می داند و ادامه می دهد: در این منطقه از هر صد صاعقه یكی سبب آتش سوزی می شود، آن هم معمولاً كار بشر است كه با انداختن یك بطری در طبیعت، به واسطه ی آبِ كمی كه معمولاً داخل آن باقی می ماند و نقش ذره بین را ایفا می كند، سبب آتش گرفتن علف ها می شود، ازاین رو ۹۹ درصد آتش سوزی ها عمدی یا اشتباهی، یا به سبب فراموشی برای خاموش كردن آتش رخ می دهند.
او با تاكید بر این كه محوطه های باستانی، پارك جنگلی نیستند كه مردم بخواهند اتراق كنند یا سیگارشان را بیندازند، احتمال بروز این نوع آتش سوزی ها را هم ضعیف می داند و می گوید: بنظر می رسد این اتفاق در محوطه های تاریخی معمولاً عمدی و ناشی از تنبلی گردانندگان و كسانی كه مسئول این محوطه های باستانی هستند، باشند.
عبدی با اشاره به این كه متولیان محوطه های تاریخی از یك سو قصد هزینه كردن برای وجین كردن علف های هرز محوطه های باستانی را دارند، اما از جانب دیگر بنظر می رسد ساده ترین چاره یعنی آتش زدن محوطه ی باستانی را استفاده می نمایند. اتفاقی كه پیش زمینه ی آن یك كار وحشتناك از تركیب آتش و محوطه باستانی است كه فقط اثر مخرب به دنبال دارد.
این عتیقه شناس با بیان این كه حرارت آتش در محوطه ی تاریخی كه از معماری سنگی مانند تخت جمشید برخوردار است، سبب فرسوده شدن سنگ ها می شود، اظهار می كند: آنها هزاران سال در معرض عوامل طبیعی مانند باد، باران، برف و آفتاب بوده اند، حالا این كه آتش هم دما را به ۳۰۰ درجه می رساند آغاز به ترك خوردن و پودر شدن می كند.
او آجر و خشت را هم از این قاعده مستثنی نمی داند و می گوید: حرارت آتش از یك سو سبب پخته تر شدن خشت ها می شود و از جانب دیگر عملاً اهمیت و اعتبار محوطه باستانی را از نظر تاریخ گذاری و گاه نگاری از بین می برد، چون تاریخ گذاری كربن ۱۴ هم در این شرایط انجام می شود، همینطور در روش های دیگر مثلاً در نمونه برداری و بررسی مواد عالی داخل نهشته های باستانی، نباید محوطه آلوده باشند، مثل استخوان و غلات، پس موظف به استفاده از دستكش و پنس هستند تا یافته ها را داخل زرورق بگذارند و حتی از ماسك استفاده كنند تا نفس شان به آن نخورد، یا موادی كه روی دست قرار دارد آن یافته را آلوده نكند.
عبدی توضیح می دهد: حالا با آتش گرفتن یك محوطه باستانی، سطح آن با خاكستر و زغال پر می شود و پس از اولین باران، خاكستر و زغال های آن، به پایین دست در لایه های زیرین می رود یعنی روی نهشته های باستانی می نشیند. هر جایی كه این خاكستر و زغال و این مواد پیشرفت می كند و پایین می رود، دیگر نمی توان از آن برای تاریخ گذاری استفاده كرد، ازاین رو گاه نگاری ها را به هم می ریزد و یك وضعیت آشفته ای به وجود می آورد.
او در حالت خوشبینانه این اتفاق و صحبت هایی كه از جانب برخی مسئولان در خصوص طبیعی دانستن آتش سوزی محوطه های باستانی در زمان گرمای هوا، می گوید: در این حالت می گوئیم آن مسئول درباره ی دیرینه شناسی و اصول اولیه ی و روش كربن ۱۴ چیزی نمی داند، ازاین رو نمی داند ماجرای آتش سوزی ها هم چیست و چطور می توانند یك محوطه ی تاریخی را تخریب كنند، چون از اتفاقاتی كه آن پایین رخ می دهد، آگاهی ندارند، كه البته این حالت خوشبینانه از روی ناآگاهی است.
به اعتقاد وی، اما حالت بعدی یعنی بدبینانه ی این نوع آتش سوزی ها متأسفانه تنبلی متولیان محوطه های باستانی است كه به جای استفاده از چهار كارگر، درو كردن علف های هرز و انتقال ان ها به محوطه ای بیرون از این فضا، با انداختن یك كبریت، آنها را در جا آتش می زنند.
این عتیقه شناس با اشاره به تجربه ای كه مدتی پیش در محوطه ی تاریخی استخر داشته است، می گوید: در ان زمان یك مسؤول به من گفت؛ «سطح محوطه زباله گرفته و علف ها رشد كرده اند، اجازه دهید آنها را آتش بزنیم» نسبت به این درخواست جبهه گرفتم و گفتم فقط باید به هر كارگر یك دستكش، داس برای وجین كردن و كیسه زباله بدهید تا علف ها از روی زمین جمع شوند و سپس آنها را به جایی خارج از محوطه منتقل كنید.
عبدی تاكید می كند: معتقدم باید در بخشنامه ای از جانب معاونت میراث فرهنگی به همه ی پایگاه ها، محوطه ها و استان ها اعلام گردد كه باید از آتش زدن علف و زباله و هر چیزی، حتی وجود ته سیگار روی محوطه های باستانی به شدت اجتناب شود و به صورت دائم آنها جمع آوری شوند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب