اولین روزنامه توقیف شده در ایران، عكس
كاركادو اولین روزنامه توقیف شده در ایران، عكس
همزمان با آغاز به كار شش وزیر شاه كه ریاست كابینه را به عهده داشت فرمانی صادر كرد كه در آن آمده بود «ماهی چهار طغرا روزنامه طبع شود.» او برای اجرای این فرمان میرزا ابوالحسن صنیع الدوله را به سمت معاون وزیر علوم و نایب امور انطباعات و روزنامه جات منصوب نمود. اما عمر صنیع الدوله به دنیا نبود و مسئولیت او پس از فوتش تفكیك و به دو نفر سپرده شد. امور باسمه خانه سلطنتی به میرزا محمد حسین رئیس الكتاب و اداره روزنامه جات و منطبعات دولتی را به محمود خان ملك الشعرا واگذار كردند تا چهار طغرا روزنامه را منتشر كنند. یكی از این چهار روزنامه «روزنامه ملت سنیه ایران» بود كه اولین نشریه ادبی ایران هم به شمار می آمد. نخستین شماره ۹ خرداد ۱۲۴۵ شمسی انتشار یافته بود، اما انتشار این روزنامه با مشكلاتی رو به رو شد یك ماه پس از صدور فرمان انتشار چهار روزنامه و ۵ مرداد ۱۲۴۵ برابر با چهاردهم ربیع الاول 1283 انتشارش را از سر گرفت. بر بالای شماره ۵ مرداد «نمره اول» خورده و این روزنامه با كمتر شدن یك صفحه در چهار صفحه منتشر شد؛ دومین شماره در تاریخ 12 ربیع الثانی 1283هـ با همان عنوان روزنامه ملت سنیه ایران منتشر گردید و از شماره سوم به بعد عنوان روزنامه به روزنامه ملتی تغییر یافت و از این شماره به بعد تا شماره 34 كه روز جمعه بیستم شهر جمادی الآخر 1287هـ.ق به صورت نامرتب نشر یافت. مدیریت روزنامه دولت سنیه به دست علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه وزیر علوم. سركلیشه روزنامه كه از شماره سوم به بعد به روزنامه ملتی مشهور شد تصویر مسجد امام تهران به قلم یكی از نقاشان كشیده شده بود. روزنامه ملت سنیه همان گونه كه گفته شد نشریه ای ادبی- خبری بود و هر شماره آن به یكی از شاعران كلاسیك یا شاعران دربار قاجار اختصاص داشت. شماره 21 نشریه دو بار به تاریخ های سوم ربیع الثانی 1285هـ در پنج صفحه و بار دیگر در نهم جمادی الاول 1285هـ مجدداً تحت «نمره 21» منتشر گردید و مطالب آن به كلی متفاوت از شماره قبلی است. ازاین رو روزنامه ملتی در طول حیات نشر خود 36 شماره منتشر نموده كه شماره اول و 21 آن هر كدام دو بار نشر یافته است. این روزنامه اولین روزنامه ایران بود كه دو شماره اش توقیف شد و در نهایت هم این روزنامه با دستور شاه كاملاً توقیف شد و در اول فهرست روزنامه های توقیفی ایران قرار گرفت. در كنار انتشار زندگینامه و آثار شاعران و نویسندگان شناخته شده به نظر شورای تحریریه گاهی نوشته های افرادی چون حكیم الممالك منتشر می شد. یكی از مطالبی كه در این روزنامه با عنوان حكایت پیر و جوان و طفل (نمره 18، 19، 20) به چاپ رسید. بسیاری گمان می كردند كه این داستان كه بعدها بعنوان نخستین داستان كودك و نوجوان در ایران لقب گرفت از حكیم الممالك است. اما چند سال بعد مشخص شد كه این داستان را ناصرالدین شاه قاجار نوشته بوده و به حكیم الممالك سپرده بود تا بازنویسی و در روزنامه منتشر كند. در روزنامه دولتی همینطور مطالب دیگری با عنوان حافظ الصّحه دولت ضد ایران از دكتر لولوزان پزشك ناصرالدین شاه یا ترجمه مجمع الصحه دكتر لولوزان هم در روزنامه به چاپ می رسید. این روزنامه همان گونه كه بالاتر اشاره شد نخستین روزنامه ایران بود كه طعم توقیف را چشید. دو شماره ۱ و ۲۱ روزنامه به مذاق ناصرالدین شاه خوش نیامد و دستور به معدوم كردن آن داد. یكی از مطالب قابل توجه در این روزنامه انتقاد میرزا فتحعلی آخوندزاده به آن بود. وی در رساله ای با عنوان انتقاد، سرلوحه و محتوای روزنامه ملت سنیه را به نقد كشید و به دفتر روزنامه فرستاد. این رساله هرچند در روزنامه منتشر نشد اما در منابع ثبت شده است. این نخستین مطلب انتقادی به یك روزنامه بود و پاسخش را مرتضی قلی نظام الدوله نوشت كه هر دو اسناد مطبوعات ثبت و نخستین انتقاد و پاسخ نقد مطبوعاتی ایران لقب گرفتند. 241241
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب