مسجد جامع عباسی جای فروش کاشی نیست!
به گزارش کارکادو، اصفهان پیرمردی نزدیک درِ ورودی محوطه کارگاهی مسجد جامع عباسی نشسته است و من را به بازدید از محوطه درون کارگاه دعوت می کند. او را می شناختم، پیشتر در بازدیدی که ایسنا به منظور بررسی روند مرمت گنبد این مسجد داشت، تصاویر مهدی پاکدل و پسرش حسین را دیده بودم. به کارگاه وارد می شوم، پسر جوانی می گوید: «اینجا کاشی ها، داخل همین کارگاه تولید و با قیمت مناسبی هم عرضه میشه!»
هرجایی یک رنگی دارد. برای مثال شیراز، به رنگ مسجد نصیرالملکش، صورتی است. مشهد همچون گنبد مرقد مطهر امام رضا ضد السلام طلایی رنگ است. خطه شمال سبزرنگ است. جنوب، ارغوانی است. قائنات به رنگ زعفرانش سرخ است و اصفهان که مشهور است به شهر گنبدهای فیروزه ای، آبی فیروزه ای است. وقتی که از گذر سعدی به سمت میدان نقش جهان حرکت می کنم آبی فیروزه ای است، هنگامی که پهنه میدان چشمانم را درنوردید بازهم آبی فیروزه ای است، زمانی که از بازار به سمت مسجد جامع عباسی حرکت می کنم بازهم آبی فیروزه ای می مانَد، اما وقتی برای بازدید رو به روی درب این مسجد قرار می گیرید اوضاع را کمی متفاوت می بینم!
به تازگی به مجموعه ایسنای اصفهان پیوسته ام و این اولین گزارش چالشی من در مورد مسجد جامع عباسی است و همان ابتدا در باجه ی فروش بلیت، قیمتِ اندکِ بازدید از مسجدی به این عظمت و شهرت، ابروهایم را به نشانه تعجب بالا می بَرَد. متصدی فروش بلیت می گوید «گمان می کنم حدود ۶ سال است که قیمت بلیت همین اندازه مانده است. قرار بود که سال جاری بالا برند، اما خبری نشد» با خودم می اندیشم که همین دو سه روز قبل یک پیاله خورش ماست را با قیمت ۵۰ هزار تومان خریدم و ۶ سال قبل۱۰ هزار تومان، اما بلیت چنین بنای شاهکاری همان است که بود! اینجا شاید تنها جایی باشند که دلم می خواست برای ورود به آن هزینه بسیار بیشتری پرداخت کنم. همین جاست که رنگ فیروزه ای اصفهان درنظرم کم رنگ تر می شود...
گردشگری اخلاقی را آموزش باید داد
اگر نزدیک اذان برای بازدید به مسجد جامع عباسی رفته باشید، تنها می توانید از محلی که برای نمازگزاران در نظر گرفته شده بازدید کنید. در این زمان، بازدید از مسجد برای یک تا یک ساعت و نیم ممنوع می باشد. وضو گرفتن در یک مسجد تاریخی و رفتن به سرویسهای بهداشتیِ تعبیه شده در آن باید تجربه جالبی باشد! بخصوص اگر نگاه منتقدانه ای به محافظت از آثار و ابنیه تاریخی داشته باشید.
به مسجد جامع عباسی وارد می شوم، مسجدی که شاهکار کاشی کاری جهان است و همین بس است تا توجه هر بیننده ای را به خود جلب نماید. با این وجود بعید است که در همان ابتدا گردوغبار و دوده ای که بر روی دیواره ها نشسته است از چشم شما دور بماند. مساله وقتی بغرنج تر می شود که یادگاری ها و دست نوشته ها و خطوط نامفهومی را بر دیواره های مسیری می بینم که به سمت شبستان نماز جماعت منتهی می شود و آه از نهادم بلند می شود وقتی که متوجه می شوم دیوارهای داخل شبستان هم وضعیت مشابهی دارند. هیچ تابلو یا نوشته ای برای تذکر به نمازگزاران و بازدیدکنندگان در مورد رعایت نکات حفاظتی و نظافتی در بنا وجود ندارد، اما پلاکاردهایی در مورد ضرورت حجاب در مسجد بسیارند و مسئولین محوطه هم این نکته را مدام متذکر می شوند که «اینجا مسجد است و باید حجاب را رعایت کنید.»
پس از پایان ساعت اقامه نماز، اجازه قدم زدن در حیاط وسیع این مجموعه را پیدا می کنم. سمت راست مسجد، یک شبستان است و گوشه ای از آن به انباری یک هیئت بی شباهت نیست و با دیگ های بزرگی پرشده است! خاک و گردوغبار این شبستان از پشت پنجره ها و حجره های کوچکش پیداست. گوشه گوشه ایوان های بزرگ، جای چند کاشی را خالی می بینیم که چونان لباسی است که دکمه ای از آن افتاده و بسان سرقت معمول کاشی ها از بناهای تاریخی است و شایدهم باشد! خرده مصالح و ابزارآلات مرمت بنا در صحن اصلی، رواق ها و ایوان ها و گوشه و کنار مسجد گویا روزها و ماه های متمادی جا خوش کرده اند! و چنین است که کم کم فیروزه ای بودن اصفهان در نظرم رنگ می بازد و شاید بی رنگ می شود.
در دو حیاط دو طرف بنا، باغچه های نظافت نشده، مصالح و آجرها و کاشی های فیروزه ای برجای مانده، فیلترهای سیگار روی کف زمین و لکه های مختلف توت های له شده در زیر پا هرچند چیزی از عظمت هنر و معماری ایرانی اسلامی این مسجد کم نمی کنند، اما پیام آور رفتار نادرست مردم و متولیان بنا است.
جای خالی یک راهنما
در مسجد، عدم وجود راهنما برای آشنایی بیشتر بازدیدکننده از این مسجد تاریخی به وضوح احساس می شود. پرسش های ما در رابطه با بخش های مختلف مسجد و تزئینات آن بسیار است و راهنمایی نیست که پاسخگو باشد! مردی در زیر گنبدخانه مسجد می گوید: «کاش یک نفر را اینجا می گذاشتند تا هرچند دقیقه یک مرتبه آواز بخواند، حالا آواز هم نشد، صوت قرآن کافی است» دختر دانش آموزی که همراه با هم کلاسی هایش برای بازدید آمده اند صدای قرقاول درمی آورد و می پرسد: «این برگشت صداش چطوری کار میکنه؟» بانویی در مورد چگونگی ساخت گنبد و حجره هایی که بر بالای دیوارهای محراب ساخته شده اند سوال دارد و وقتی قصه پر غصه مرمت غیراصولی گنبد عظیمِ بالای سرش را از یکی دیگر از بازدیدکنندگان را می شنود ابرو در هم می کشد، سری تکان می دهد و دور می شود.
به نام مرمت، به کام...
بخشی از محوطه اصلی مسجد با حصاری پوشیده شده و در واقع کارگاهی است که برای مرمت گنبد آن در نظر گرفته شده است. پیرمردی نزدیک درِ ورودی محوطه کارگاهی مسجد جامع عباسی نشسته است و من را به بازدید از محوطه درون کارگاه دعوت می کند. او را می شناختم، پیشتر در بازدیدی که ایسنا به منظور بررسی روند مرمت گنبد این مسجد داشت تصاویر مهدی پاکدل و پسرش حسین را دیده بودم.
در بدو ورود به کارگاه مرمت، سازه ای منحنی شکل با پایه آجری و تعداد انبوهی از کاشی های به ظاهر خوش رنگ و لعاب توجه شما را جلب می کند. حسین پاکدل آنجا پشت میز نشسته است؛ البته که نمی داند من هم خبرنگارم و اخیرا به ایسنا پیوسته ام...
او در پاسخ به تعجب من از دیدن این سازه می گوید: «اینجا کاشی ها، داخل همین کارگاه تولید و با قیمت مناسبی هم عرضه میشه!»
و من تازه می فهمم درِ باغ سبز به روی کارگاه، به منظور جذب مشتری از مخاطبان مسجد جامع عباسی و فروش پنهانی کاشی انجام شده است؛ درحالی که پیشتر مهدی پاکدل و پسرش حسین در گزارش فروش کاشی در شاهکار کاشی کاری اصفهان! و در پاسخ به پرسش ایسنا در خصوص چراییِ فروش کاشی در این مسجد به این جمله تاکید کرده بودند که «اینجا فقط نمایشگاهه یعنی طرف که میاد می پسنده و سفارش میده.» حتی شهرام امیری، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان هم در همین گزارش در پاسخ به ایسنا بیان کرد که «باید جمع بکند و فقط یک چیز کوچکی آنجا داشته باشد و حق فروش ندارد.» البته مبحث منع شرعی این خرید و فروش در مسجد هم بماند برای بعد...
- اینجا عکس برداری ممنوعه خانم. عکس نباید بگیرید.
این را حسین پاکدل می گوید و من پاسخ می دهم:
- چرا؟
- محوطه کارگاه عکس برداری ممنوعه. اینجام نوشته.
سپس به کوزه های داخل کمد اشاره می کنم.
- اینا همه شون گلدون هستن؟ قیمت شون چنده؟
_ ۱۰۰ هزار تومن. بله کوزه ان دیگه.
_ از این طرح آیینه چند مدل دیگه هم دارید یا فقط همین یک طرح هست؟
_ بله داریم؛ همین الآن طرح رو انتخاب کنید، آیینه براتون روش نصب میشه.
_ این کاشی های برش خورده قیمت شون چنده؟ خیلی ظریف برش خوردن، ممکنه لب پر بشن؟ من میخوام بفرستم راه دور.
_ اینا ۶۰ تومنه اگر می خواید راه دور بفرستید بغلی شو بردارید بهتره، ۵۰ تومنه.
_ این ۱۶ ضلعی ها چندن؟
_ اینا کاشی شون تولید خودمونه خیلی با کیفیت تر از قبلیاست. این ۶۰ تومنه یکم گرون تره.
_ نقشش هم ظریف تر کشیده شده.
_ اگر می خواید کادو بدید چرا قاب نمی خرید؟
_ نه می خوام چند تا تیکه کادو بدم.
_ اینام زیر لیوانیه، بعنوان تزئیناتی هم می برن. پازل هم داریم. پایه کوچیکم اگر بخواید داریم.
_ پایه ها چنده؟
_ ۱۰ تومن.
_ خب بدید. کارت خوان دارید؟
_ بله بله. کارت بدید.
جای قسمت هایی از کتیبه ها و کاشی های ریخته شده خالی است و درون کارگاه پر است از طرح ها و مدلهای متعدد کاشی برای فروش به بازدیدکنندگان مسجد...
رسید مشتری را دریافت می کنم. ذکر نام فروشنده روی رسید سند دیگری است بر فروش کاشی در این مکانی که به ظاهر نمایشگاه است! «کاشی سازی مهدی پاکدل» همان که سال هاست مرمت گنبد مسجد جامع عباسی را بر عهده دارد. کارگاه، به اسم مرمت بنا تدارک دیده شده و محلی است برای کسب درآمد!
دیگر اصفهان در نظرم، شهر گنبدهای فیروزه ای و به رنگ آبی فیروزه ای نیست. تنها آبی کبودرنگی را می بینید که اثر مشتی محکم بر پای چشم جهان بین اصفهان است.
گزارش از: مائده شاه نظری
منبع: karkado.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب